Eli rheoli fflamychiadau

Eli steroid yw'r math mwyaf cyffredin o eli rheoli fflamychiadau. 

Mae'r steroidau yn yr eli hyn fel y rhai a gynhyrchir yn naturiol gan y corff. Maent yn dda iawn am drin fflamychiadau ecsema trwy leihau cosi, a helpu dolur a chwyddo. Mae hyn yn helpu'r croen i wella'n llawer cyflymach. Nid ydynt yr un peth â'r steroidau a gymerir weithiau gan athletwyr neu adeiladwyr corff. Gelwir y rhain yn ‘steroidau anabolig’. Mae ganddynt hwy ddefnydd gwahanol iawn. Maent yn adeiladu cyhyrau ac nid ydynt yn cael eu defnyddio i drin ecsema.

Nac ydyn. Pan gânt eu defnyddio'n gywir, nid yw eli steroid yn teneuo'r croen.

Mae pobl yn aml yn poeni y bydd eli steroid yn teneuo eu croen.

Efallai eich bod wedi clywed am sgîl-effeithiau difrifol eli steroid yn y 1960au a’r 1970au. Yn ôl yn y cyfnod hwnnw, roedd eli steroid yn newydd, ac roedd llai yn hysbys am y ffordd orau i'w defnyddio. Oherwydd bod yr eli hyn mor dda am drin ecsema, rhoddwyd eli steroid cryf iawn yn anghywir i lawer o bobl i'w defnyddio'n ddi-stop dros gyfnodau hir (megis pob dydd am flwyddyn). Roedd hyn yn gwneud i'r croen ‘deneuo’.

Mae meddygon bellach yn gwybod llawer mwy am eli steroid a sut i'w defnyddio'n ddiogel heb deneuo'r croen.

Gall eli steroid bigo ar y dechrau, ond bydd hyn yn diflannu'n gyflym.

Mae llawer o bobl yn cael bod eli steroid yn pigo pan ydynt yn cael eu rhoi ar y croen am y tro cyntaf. Gall hyn ddigwydd os yw'ch croen yn sych, wedi cracio, neu wedi torri oherwydd ecsema.

Fel arfer dim ond am y dyddiau cyntaf y bydd eli steroid yn pigo. Bydd hyn yn dod i ben pan fyddwch chi'n cael rheolaeth ar eich ecsema a bydd eich croen yn gwella.

Os na fydd y pigo'n diflannu ar ôl ychydig ddyddiau, yna efallai y byddwch am ddweud wrth eich meddyg. Efallai eich bod chi yn cael adwaith i gynhwysyn yn yr eli. Efallai  y bydd angen i chi roi cynnig ar eli steroid gwahanol. Gallai eli fod yn well gan eu bod yn llai tebygol o bigo.

Na allant. Nid yw eli steroid yn newid lliw eich croen.

Mae eich croen yn fwy tebygol o newid lliw mewn clytiau (mynd yn oleuach neu'n dywyllach) os na chaiff ecsema ei drin yn ddigonol. Mae fflamychiadau ecsema'n gwneud y croen yn goslyd ac yn boenus, a all newid y lliw. Gall hyn wneud i'r croen gael darnau tywyllach neu oleuach lle mae ecsema.

Gall eli steroid leihau'r siawns y bydd y croen yn newid lliw trwy eich helpu i reoli ecsema. Bydd y darnau hyn o groen goleuach neu dywyllach yn diflannu unwaith y byddwch chi'n cael rheolaeth ar ecsema, ond weithiau gall gymryd amser hir i'r croen fynd yn ôl i normal.

Weithiau mae pobl yn meddwl bod y darnau hyn yn greithiau. Mae'n anarferol iawn i ecsema greithio. Pan yw pobl ag ecsema'n cael creithiau, mae hyn fel arfer oherwydd crafu difrifol. Gallwch ddysgu rhagor am sut i ddelio â hyn yn yr adran  ‘curo’r cosi’.

Bydd eich meddyg neu nyrs yn rhagnodi'r cryfder a'r maint cywir i'ch helpu i reoli'ch ecsema.

Bydd yr hyn y byddant yn ei roi i chi'n dibynnu ar ba mor goslyd a dolurus yw eich croen, ac a yw’r ecsema wedi gwneud eich croen yn ‘drwchus’. Pan yw'r croen yn drwchus, gall eli steroid cryfach helpu i ddod â'r croen yn ôl i normal.

Efallai y bydd angen i chi gamu i fyny neu gamu i lawr rhwng gwahanol gryfderau eli steroid wrth i chi gael rheolaeth ar eich ecsema.

Mae rhai rhannau o'r corff yn fwy sensitif nag eraill. Y rhain yw'r wyneb, y ceseiliau, yr organau cenhedlu a'r pen ôl. Peidiwch â rhoi eli steroid cryf ar y rhannau hyn oni bai bod eich meddyg neu nyrs wedi dweud wrthych am wneud hyn. Gallwch ddysgu rhagor am eli steroid cryfder gwahanol yn nes ymlaen yn ‘dod o hyd i’r eli rheoli fflamychiadau (steroid) cywir’.

Yn y gorffennol, pan nad oedd steroidau'n cael eu defnyddio'n ddiogel, roedd rhywfaint o groen yn mynd yn deneuach, ond roedd hyn fel arfer yn mynd yn ôl i normal pan roddwyd y gorau i'r steroidau. Ar y llaw arall, mae ecsema'n niweidio'r croen os nad ydych chi'n ei drin.

Nac ydyn, nid oes unrhyw dystiolaeth bod eli steroid yn gwneud ecsema'n waeth yn y tymor hir.

Mae llawer o bobl ag ecsema yn poeni am sut y bydd eli steroid yn effeithio ar gwrs eu hecsema. Mae rhai pobl hefyd yn poeni y gallai triniaethau ei waethygu.

Nid oes tystiolaeth bod eli steroid - nac, yn wir, unrhyw driniaeth arall ar gyfer ecsema - yn newid faint o amser y mae ecsema yn parhau, neu'n ei wneud yn waeth yn y tymor hir.

Yr hyn y mae eli steroid yn ei wneud yw eich helpu i gael rheolaeth ar ecsema.

Mae'n dda cofio bod ecsema'n niweidio'r croen os nad ydych chi'n ei drin.

Nac ydyn. Ni chredir bod eli steroid yn effeithio ar dwf a datblygiad os cânt eu defnyddio fel yr argymhellir am ychydig ddyddiau neu wythnosau.

Dim ond ychydig iawn o eli sy'n cael ei amsugno i'r corff. Mae'r rhan fwyaf yn aros ar wyneb y croen.

Gellir amsugno mwy wrth ddefnyddio eli cryfach. Gall hyn ddigwydd os yw'r eli cael eu defnyddio mewn symiau mawr iawn ar draws y corff, neu ar rannau sensitif iawn o'r corff. Rhannau sensitif o'r corff yw'r wyneb, y ceseiliau, yr organau cenhedlu a'r pen ôl.

Am y rheswm hwn, dim ond am ychydig ddyddiau neu wythnosau y defnyddir eli steroid. Os oes angen i chi eu defnyddio bob dydd am fwy na 4 wythnos, byddai'n dda siarad â'ch meddyg neu nyrs.

Mae'n well dechrau defnyddio eli rheoli fflamychiadau cyn gynted ag y byddwch yn sylwi ar darddiad Bydd hyn yn eich helpu i gael rheolaeth yn gyflym. Bydd yn helpu i atal y fflamychiad rhag gwaethygu, a bydd yn gwneud iddo fynd i ffwrdd yn gyflymach.

Awgrym gwych!

Mae'n syniad da cadw eli rheoli fflamychiadau sbâr yn y tŷ bob amser. Mae hyn yn golygu y gallwch chi drin unrhyw darddiadau'n gyflym cyn gynted ag y byddant yn dechrau. Bydd hyn yn eich helpu i gael rheolaeth yn gynt.

Fflamychiad yw pan yw'r croen yn fwy dolurus neu goslyd nag arfer. Mewn croen goleuach, gall fflamychiad ecsema wneud i'r croen edrych yn goch. Cliciwch ar y lluniau i'w gwneud yn fwy.

Mewn croen tywyllach, gall fflamychiad ecsema wneud i'r croen edrych yn llwyd, porffor neu frown.

Mae dau fath o eli rheoli fflamychiadau y gallwch eu prynu yn y fferyllfa heb bresgripsiwn. Nhw yw:

• Eli hydrocortisone 1%. Mae hwn yn eli steroid ysgafn.
• Eumovate (clobetasone butyrate 0.05%). Mae hwn yn eli steroid cymedrol.

I gael yr eli hyn bydd angen i chi siarad â'r fferyllydd. Dim ond mewn tiwbiau bach y byddwch chi'n gallu prynu'r rhain. Bydd y fferyllydd yn gofyn i chi siarad â’ch meddyg yn gyntaf os ydych yn bwriadu defnyddio’r eli:

• Ar rannau sensitif o'r corff fel y llygaid, yr wyneb, y ceseiliau, y pen ôl neu'r organau cenhedlu
• Ar blant dan 10 oed (hydrocortisone)
• Ar blant dan 12 oed (Eumovate)

Os ydych chi'n prynu eich eli steroid eich hun yna dylech weld eich meddyg neu nyrs i siarad am y ffordd orau o gael rheolaeth ar eich ecsema oni bai eich bod eisoes wedi siarad â nhw am brynu eli steroid fel hyn.

Bydd angen i'r rhan fwyaf o bobl ddefnyddio eli rheoli fflamychiadau unwaith y dydd pan ydynt yn cael fflamychiad. Mae'n well parhau i ddefnyddio'r eli rheoli fflamychiadau am ddau ddiwrnod ar ôl i'r croen ddychwelyd i normal a theimlo'n feddal. Weithiau gall ecsema fod o dan y croen hyd yn oed pan yw'n ymddangos yn iawn. Bydd defnyddio'r eli am ddau ddiwrnod arall yn helpu i sicrhau eich bod yn trin y cyfan.

Ar gyfer fflamychiad ecsema ysgafn, fel arfer mae'n cymryd 5-7 diwrnod i gael rheolaeth. Ar gyfer darn mwy trwchus o ecsema neu darddiad mwy difrifol gall gymryd ychydig wythnosau. Os oes angen i chi ddefnyddio eli rheoli fflamychiadau am fwy na 4 wythnos, yna byddai'n dda trafod hyn gyda'ch meddyg.

Mae therapi penwythnos yn golygu defnyddio eli rheoli fflamychiadau ddau ddiwrnod yr wythnos ar y rhannau sy'n cael ecsema'n aml. Gall hyn fod unrhyw 2 ddiwrnod yn yr wythnos. Gall hyn helpu i atal y rhannau hyn rhag cael cymaint o darddiadau. Felly bydd angen llai o eli rheoli fflamychiadau arnoch yn y tymor hir.

Defnyddir therapi penwythnos pan yw ecsema eisoes dan reolaeth ond mewn perygl o gael fflamychiad. Os ydych chi'n meddwl bod eich ecsema yn ddifrifol a rydych chi'n cael fflamychiadau'n aml, yna fe allech chi drafod therapi penwythnos gyda'ch  meddyg neu nyrs.

Wrth ddefnyddio therapi penwythnos, mae dal angen i chi ddefnyddio eli rheoli fflamychiadau unwaith y dydd os ydych chi'n profi fflamychiad.

Mae'n well gadael bwlch rhwng defnyddio eli rheoli fflamychiaddau a eli lleithio.

Mae hyn yn caniatáu i'r eli socian i mewn oherwydd gall eli lleithio ddyfrio'r eli rheoli fflamychiadau gan wneud iddo weithio'n waeth.

Mae'r rhan fwyaf o feddygon yn awgrymu gadael bwlch o 20-30 munud rhwng y ddwy driniaeth.

Does dim ots ym mha drefn rydych chi'n eu gosod.

Mae rhai pobl yn dewis rhoi eli rheoli fflamychiadau ymlaen yn y bore a eli lleithio ymlaen gyda'r nos cyn iddynt fynd i'r gwely.

Mae'n well gan bobl eraill eu defnyddio ar adegau penodol yn ystod y dydd. Mae rhai pobl yn hoffi rhoi eli lleithio ymlaen yn syth ar ôl bath neu gawod ac yna rhoi eli rheoli fflamychiadau ymlaen yn nes ymlaen. Beth bynnag sy'n gweithio i chi!

Mae eli steroid yn dod mewn pedwar cryfder gwahanol (grymoedd). Y rhain yw:

Ysgafn | Cymedrol | Cryf (grymus) | Cryf iawn (grymus iawn)

Mae cryfder eli steroid yn dibynnu ar sut y cafodd ei wneud. Mae gwahanol fathau o steroidau'n cael eu gwneud o wahanol flociau adeiladu cemegol, gan wneud rhai'n gryfach nag eraill. Mae hyn yn golygu na allwch chi ddweud pa mor gryf yw eli steroid trwy edrych ar ba % o steroid sydd gan yr eli ynddo.

Bydd eich meddyg neu nyrs yn rhagnodi'r cryfder cywir o eli i'ch helpu i reoli'ch ecsema. Fel arfer caiff ecsema ysgafn ei drin ag eli neu eli ysgafn. Bydd angen eli neu eli cryfach ar ecsema cymedrol neu ddifrifol, neu ecsema nad yw'n gwella.

Os nad ydych chi'n siŵr pa mor gryf yw eich eli steroid, siaradwch â’ch fferyllydd, meddyg neu nyrs.

Mae ecsema ysgafn fel arfer yn cael ei drin ag eli steroid ysgafn, megis hydrocortisone. Bydd angen eli cryfach ar ecsema cymedrol neu ddifrifol, neu ecsema nad yw'n gwella.

Mae croen ar yr wyneb, ceseiliau, organau cenhedlu a phen ôl yn fwy sensitif. Dim ond eli steroid ysgafn neu gymedrol y dylid eu defnyddio yn y rhannau hyn oni bai bod eich meddyg wedi dweud rhywbeth arall wrthych. Gallai hyn ddigwydd os yw eich ecsema yn eithaf gwael yn yr ardaloedd hyn, a bod angen triniaeth gryfach arno i'w reoli.

Ar y llaw arall, bydd angen eli steroid cymedrol i gryf ar rannau croen trwchus megis cledrau, gwadnau'r traed a chroen y pen er mwyn iddynt weithio.

Bydd eich meddyg yn rhagnodi eli steroid â chryfder (grym) cywir i'ch helpu i reoli'ch ecsema. Efallai y byddwch yn cael mwy nag un eli steroid i drin ecsema mewn gwahanol rannau o'r corff. Gwnewch yn siŵr eich bod yn gwybod pa un i'w ddefnyddio a ble. Os oes gennych unrhyw amheuaeth, siaradwch â'ch fferyllydd neu cysylltwch â'ch meddyg neu nyrs.

Pryd ddylwn i newid i gryfder eli steroid gwahanol?

Dylech bob amser ddefnyddio'r eli steroid ysgafnaf a fydd yn trin eich fflamychiad ecsema. Wrth i chi gael rheolaeth ar eich ecsema, efallai y bydd angen i chi gamu i lawr rhwng gwahanol gryfderau eli steroid nes bod eich ecsema yn ôl dan reolaeth.

Os nad yw eich ecsema'n gwella, efallai y bydd angen i chi newid i eli steroid cryfach.

Os ydych chi'n credu bod angen i chi newid i eli steroid â chryfder gwahanol, dylech chi siarad â'ch meddyg i wneud yn siŵr eich bod chi'n cael y cryfder cywir. Mae'n bwysig iawn eich bod ond yn defnyddio'r eli ar y person y mae wedi'i ragnodi ar ei gyfer. Fel arfer rhoddir eli steroid gwahanol i fabanod, plant ac oedolion.

Gallwch ddod o hyd i wybodaeth ar sut i ddarllen y labeli ar ddeunydd pecynnu eich triniaethau yn yr adran 'adnoddau eraill' y gallwch ei chyrraedd o'r bar dewislen uchod.